نویسنده آقای ابراهیم اصلانی
روان‌شناس فرهنگی و تربیتی
مروری بر عوامل ارتباط مؤثر در خانوادۀ ایرانی
اصل دوم: مدارا
تعصب، خودمداری، تحجر، و هر نوع رفتار یک‌طرفه و خشک که به‌طور عمده در ضعف دانایی و درک ناقص از شأن انسان ریشه دارند، باعث اختلال در ارتباط می‌شود. اگر می‌خواهیم گیرنده، پیام را با همان معنایی که موردنظرمان است دریافت کند، باید شرایط و موقعیت گیرندۀ پیام را هم در نظر بگیریم. درک ضرورت «مدارا» در ارتباطات انسانی، نیازمند توجه به ۳ نکتۀ اساسی است.
کلید ۴. احترام به کرامت و شأن انسانی
همۀ انسان‌ها صرف‌نظر از این‌که چه کسی هستند و بدون توجه به باورهای شخصی، عقاید سیاسی، طبقۀ اجتماعی و دیگر ویژگی‌های فردی یا گروهی آن‌ها، دارای ارزش و حیثیت هستند. اصرار بر قرار دادنِ انسان‌ها در قالب کلیشه‌های مشخص، رفتار ناخودآگاهی است که در فرهنگ ما وجود دارد و مانع مدارا می‌شود. تقویت نگرش‌های انسان دوستانه، مداراگری ما را تقویت خواهد کرد. احترام به منزلت انسان‌ها موجب می‌شود در رفتارهای‌مان ملایمت و منطق بیشتری به خرج دهیم.
کلید ۵. میل به دانایی
یکی از عوامل اصلی انعطاف‌ناپذیری و رفتار یک‌طرفه، ضعف دانایی و ناآگاهی است. به‌طور معمول، افزایش اطلاعات، آموخته‌ها و تجربه‌ها باعث می‌شود، انسان نگاهی جدید به مسائل پیدا کند و به تبعِ آن، تحلیل‌ها، تصمیم‌ها و تعامل‌ها نیز تغییر می‌یابند. به این ترتیب، میل به دانایی و شوق یادگیری، توانایی‌های شناختی را غنی می‌کند؛ این توانایی‌های شناختی، نگرش‌ها و باورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ و این چنین است که انسان با نگرش‌ها و باورهایی جدید، نگاهی متفاوت به زندگی و انسان‌ها پیدا می‌کند. افزایش توانایی‌های شناختی، مهارت‌هایی چون در نظر گرفتن احتمالات، فرضیه‌سازی، حل مسئله، تصمیم‌گیری و انعطاف‌پذیری را تقویت می‌کند.
اصل مدارا در ارتباطات انسانی بر ضرورت توجه به شرایط گیرنده پیام و احترام به کرامت انسانی تاکید دارد.تعصب و تحجر از ضعف دانایی ناشی می شوند، ارتباطات را مختل می‌کنند. برای درک درست پیام موقعیت گیرنده را باید در نظر گرفت. احترام به شان انسانی بدون توجه به باورها و موقعیت افراد، رفتارهای ملایم‌تر و منطقی تری را به دنبال دارد.
کلید ۶. انعطاف‌پذیری
به‌طور معمول، انعطاف‌پذیری، در فرهنگ ما مفهومی چندان مثبت تلقی نمی‌شود و بیشتر به معنای کوتاه آمدن، گذشت کردن و سازش است. حتی اگر چنین برداشت‌هایی هم در انعطاف‌پذیری وجود داشته باشد، ولی آن نوع از انعطاف‌پذیری که منجر به رفتار منطقی می‌شود، بیشتر مبتنی بر احترام متقابل و نگاه دوطرفه است. در خانوادۀ ایرانی، چون زمینه‌های رفتارهای منطقی فراهم نیست، بنابراین یا اصلاً رفتار منعطف بروز نمی‌کند یا انعطاف‌پذیری در امتیاز دادن و کوتاه آمدن، خلاصه می‌شود. وقتی انعطاف‌پذیری در فضای خانواده توصیه می‌شود، بدان معناست که والدین و فرزندان بر مبنای احترام متقابل به خواسته و نیازهای همدیگر، رفتار کنند.
🔔مطالعۀ کتاب دو جلدی خانوادۀ ایرانی و قسمت سوم مقاله از همین نویسنده توصیه می‌شود. در جلد دوم از این مجموعه و در بخش پنجم با عنوان «خانوادۀ ایرانی و دانش تربیتی نوین» به نیازها و الزامات خانوادۀ ایرانی برای مواجهه با چالش‌ها و مسائل آینده به تفصیل پرداخته شده است. این کتاب را انتشارات انجمن اولیا و مربیان منتشر کرده است.
