✍🏻 محیا محمدعلی
مشاور پایه متوسطه دختران
مدرسه بین‌الملل نیکو
در روزهایی پرتنش، چگونه با نوجوانان درباره جنگ صحبت کنیم؟
در روزهایی که جهان با تنش‌ها و اخبار ناگوار روبه‌روست، صحبت از جنگ شاید برای بزرگ‌ترها هم اضطراب‌آور باشد، چه برسد به کودکان و نوجوانان. اما در همین شرایط، سکوت یا نادیده‌گرفتن واقعیت، اغلب به آسیب‌های روانی جدی‌تری منجر می‌شود. به‌عنوان مشاور، وظیفه خود می‌دانم درباره چگونگی مواجهه با بحران‌های امنیتی مثل جنگ گفت‌وگو کنیم و به خانواده‌ها راهکارهایی برای حمایت از فرزندانشان ارائه دهیم.
چرا باید با نوجوانان درباره جنگ صحبت کنیم؟
برخلاف تصور برخی والدین، کودکان و نوجوانان بسیار دقیق‌تر از آنچه ما می‌پنداریم، اخبار را دنبال می‌کنند. آن‌ها در معرض شبکه‌های اجتماعی، اخبار تلویزیون یا گفت‌وگوهای بزرگ‌ترها هستند. اگر ما با آن‌ها صحبت نکنیم، اطلاعات ناقص یا ترسناک‌تری از منابع دیگر دریافت خواهند کرد.
سکوت والدین ذهن کودک را به سمت تفسیرهای ترسناک سوق می‌دهد و گاه به اضطراب، بی‌خوابی، کابوس یا حتی افت تحصیلی می‌انجامد.
آمادگی روانی یعنی چه؟
آمادگی روانی یعنی فرزند ما بداند:
-
چه چیزی در حال رخ دادن است،
-
چطور احساساتش را بروز دهد،
-
و چطور در فضای خانواده یا مدرسه به احساس امنیت بازگردد.
ما نمی‌خواهیم بچه‌ها را بترسانیم، بلکه می‌خواهیم آن‌ها را توانمند کنیم؛ یعنی یاد بگیرند در بحران هم می‌توان آرام ماند، حمایت خواست و درست فکر کرد.
گفت‌وگو را با پرسش آغاز کنید
اغلب بچه‌ها حرف نمی‌زنند مگر اینکه احساس کنند فضا امن است. به‌جای شروع با توضیح‌های طولانی، کافی‌ست بپرسید:
“عزیزم، این روزها در مدرسه یا فضای مجازی درباره وضعیت کشور یا جنگ چیزی شنیدی؟ نظری داری؟”
این سؤال ساده، دریچه‌ای باز می‌کند برای گفت‌وگویی عمیق‌تر. اگر نوجوان شما شروع به صحبت کرد، بیشتر گوش دهید تا اینکه فوراً پاسخ دهید. فرزند شما نیاز دارد احساس کند حرف‌هایش جدی گرفته می‌شود.
احساساتشان را بی‌ارزش نکنید
اگر نوجوانی گفت: “می‌ترسم” یا “شب‌ها خوابم نمی‌بره”، نگویید: “نه بابا چیزی نیست!” یا “بیخود نگرانی!”
این جملات نه‌تنها کمکی نمی‌کنند، بلکه او را تنها می‌گذارند. بهتر است بگویید:
“طبیعیه که توی این شرایط نگران باشی. من هم گاهی نگران می‌شم، اما باهم می‌تونیم از پسش بربیایم.”
تکنیک‌هایی برای آرام‌سازی کودکان و نوجوانان
-
تنفس عمیق و مدیتیشن: تمرین‌هایی مثل تنفس ۴-۷-۸ (۴ ثانیه دم، ۷ ثانیه نگه‌داشتن، ۸ ثانیه بازدم) می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.
-
رسم احساسات: از بچه‌ها بخواهید احساس خود را نقاشی کنند یا بنویسند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند احساسات مبهم خود را شناسایی و رها کنند.
-
رژیم خبری محدود: نوجوانان فقط در حضور والدین و به مدت محدود اخبار را دنبال کنند. تماشای مداوم اخبار استرس‌زا است.
-
فعالیت بدنی: پیاده‌روی، ورزش یا حتی بازی‌های بدنی داخل خانه، به تعادل روانی بچه‌ها کمک زیادی می‌کند.
نقش مدرسه و مشاور در بحران
در مدرسه بین‌الملل نیکو، ما فضای امن روانی را در اولویت قرار داده‌ایم. وقتی دانش‌آموز احساس کند مدرسه‌اش به او گوش می‌دهد و برای احساساتش ارزش قائل است، اضطرابش کاهش می‌یابد.
همچنین ارتباط تنگاتنگ بین مدرسه و والدین بسیار مهم است. به خانواده‌ها پیشنهاد می‌کنیم اگر فرزندشان دچار علائمی مثل بی‌خوابی، عصبانیت شدید، انزوا یا افت تحصیلی شد، حتماً با مشاور و متخصص در ارتباط باشند.
در پایان…
کودکان و نوجوانان ما آینده‌سازان این کشورند. آن‌ها حق دارند احساس امنیت، آرامش و امید داشته باشند. وظیفه ماست که نه با پنهان‌کاری، نه با ترساندن، بلکه با راستی، صمیمیت و آموزش مهارت‌های روانی، آن‌ها را برای رویارویی با سختی‌ها آماده کنیم.
اگرچه هیچ‌کس نمی‌خواهد فرزندش تجربه‌ای از جنگ داشته باشد، اما آماده‌سازی روانی یعنی کاشتن بذرهای تاب‌آوری، آگاهی و آرامش برای روزهایی که ممکن است سخت‌تر باشند.
