روابط خوب؛ زندگی خوب – قسمت سوم

نویسنده آقای ابراهیم اصلانی

روان‌شناس فرهنگی و تربیتی

مروری بر عوامل ارتباط مؤثر در خانوادۀ ایرانی

اصل سوم: موقعیت‌شناسی

بخشی از مشکلات ارتباط از عدم شناخت موقعیت ناشی می‌شود. خودمداری و یک‌جانبه‌نگری از یک طرف و ضعف دانش تربیتی از طرف دیگر، عوامل ناتوانی در موقعیت‌سنجی و موقعیت‌شناسی هستند. زمینه‌های ارتباط در خانواده، در بسیاری از موارد به دلیل عدم درک موقعیت، مختل می‌شود. ناشیگری‌هایی که بیشتر ناخودآگاه و نادانسته هستند، فرصت‌های مناسب برای ارتباط را خراب می‌کنند و گاهی هم باعث سوءتفاهم، بدبینی و کینه می‌شوند.

کلید ۷. درک ویژگی‌های سنی افراد

انسان‌ها علی‌رغم تفاوت‌های فردی، در هر مرحلۀ سنی، ویژگی‌های مشترکی نیز دارند. از طریق شناخت ویژگی‌های عمومی هر سطح سنی، هم می‌توان به پیش‌بینی رفتارها دست زد و هم در ارتباط با افراد سنجیده و بجا عمل کرد. روان‌شناسی رشد، رشته‌ای است که به توصیف و تبیین ویژگی‌های سنی می‌پردازد. از طریق روان‌شناسی رشد، می‌توانیم با ابعاد و مراحل رشد، ویژگی‌های عمومی هر سطح سنی، رفتارهای بهنجار و نابهنجار و تا حدودی با مشکلات و اختلالات رایج آن سطح، آشنا شویم. یکی از موانع ارتباط در خانوادۀ ایرانی، ناآشنایی والدین با روان‌شناسی رشد است؛ این موضوع نه فقط در ارتباط با فرزندان، بلکه در مسائل زناشویی و مراودات اجتماعی هم، مشکلات عدیده‌ای به وجود می‌آورد.

کلید ۸. درک ویژگی‌های شخصی

شما، همسرتان، فرزندتان و کلیۀ انسان‌ها، ویژگی‌های مشترکی با افراد سطح سنی خود دارید، ولی هم‌چنین ویژگی‌های خاصی دارید که هر یک از شما را از دیگران متمایز می‌کند. در روان‌شناسی، این ویژگی‌ها را «تفاوت‌های فردی» می‌نامیم. یافته‌های روان‌شناسی رشد، به همراه تجربۀ زندگیِ در کنار هم و مراودات روزمره، به ما می‌آموزند که هر انسانی ویژگی‌های شخصی و منحصربه‌فردی دارد.